Thông tin giới thiệu cây thất diệp nhất chi hoa
- Tên gọi khác: Thiết đăng đài, độc cước liên, tảo hưu, thảo hà xa, chi hoa đầu, bảy lá một hoa, Cúa dô (H’mong), Co tẩu phờm (Thái).
- Tên trong khoa học: Paris Polyphylla smith.
- Họ: Hành tỏi – Liliaceae.
Phân bố
Cây thất diệp nhất chi hoa thường được tìm thấy nhiều tại các vùng núi cao, dưới các tán rừng rậm, khe ẩm tối, gần suối với độ cao trên 600m. Ở nước ta, cây hoa được tìm thấy phổ biến tại vùng núi Hoàng Liên Sơn, Cúc Phương thuộc Hà Nam, Sơn Động (Hà Giang), Đà Bắc (Hòa Bình), Sa Pa (Lào Cai), Ninh Bình. Trên thế giới, cây hoa chủ yếu mọc tại Trung Quốc, Lào, Myanmar, Thái Lan, Ấn Độ, Nepal.
Cây hoa có thể cho thu hái quanh năm, chủ yếu là vào mùa thu đông có thể đào cả rễ về rửa sạch, phơi khô làm thuốc rất tốt.
Đặc điểm sinh thái
Cây 7 lá một hoa là giống cây thân thảo nhỏ, hình dáng đặc biệt, sống lâu năm, cao khoảng từ 30 – 100cm.
Thân rễ
Cây chi hoa đầu là giống ưa ẩm, ưa bóng, mọc tơi nơi đất ẩm, có nhiều mùn, rải rác dưới tán rừng kín thường xanh, dọc bờ khe suối. Phần thân trên mặt đất lụi hàng năm vào thời điểm cuối thu.
Thân cây hoa có dáng thẳng đứng, màu lục hay hơi tím, không phân nhánh. Ở giữa thân thường có một tầng lá mọc vòng khoảng từ 6 – 8 lá (chủ yếu là 7 lá).
Cây thất diệp nhất chi hoa thường có phân thân rễ mập, ngắn, chia thành các đốt, có sẹo to, ngấn ngang rất đặc trưng, khó bẻ. Tại vị trí vết bẻ trông giống như có bột, màu vàng trắng/xám vàng.
Thân rễ mang 1 tới 2 chồi ngủ tồn tại qua mùa đông, mọc lại vào thời điểm giữa mùa xuân năm sau.
Lá cây
Lá cây hoa dạng phiến hình trái xoan ngược, hình dạng thường giống như hình trứng – bầu dục hay mác thuôn. Chiều dài của lá trong khoảng từ 7 – 20cm, chiều rộng từ khoảng 5 – 10cm. Gốc có dạng tròn hay trái tim, đầu nhọn và phần chóp có mũi. Mép của lá nguyên, hai mặt dạng nhẵn. Phần mặt dưới lá có màu hơi tím đỏ/lục nhạt. Lá của cây có 3 gân, cuống lá thường có dạng dài từ 5 – 6cm.
Hoa, quả
Hoa mọc đơn độc tại ngọn thân trên một trục cao từ 70 – 80cm, cách tầng lá khoảng 15 – 30cm. Lá đài có hình mác màu lục giống như lá có từ 5 – 10, thường là 7, độ dài từ 3 – 7cm, mọc rời, không rụng.
Số cánh tràng bằng với số lá đài, có hình sợi rủ xuống. Cánh hoa thường có hình sợi màu vàng, dài bằng với lá đài. Nhị có dạng mảnh, nhiều sợi, có bao phấn dạng màu vàng nâu. Số lượng nhị thường gấp 2 lần so với số lượng lá, lá đài, cánh hoa. Phần nhụy thường có màu tím đỏ, bầu thường có 3 ô.
Bầu có cạnh lõm sâu, 4 – 7 cạnh. Số cạnh bầu bằng với số lá, lá đài, cánh hoa, thùy của đầu nhụy. Gốc vòi nhụy – đỉnh bầu thường có màu đa dạng từ tía, tím tới xanh lam.
Quả cây hoa dạng mọng, màu tím đen, cao khoảng 3cm. Hạt thường có màu vàng. Mùa hoa thường bắt đầu từ tháng 2 tới tháng 6. Mùa quả bắt đầu từ tháng 3 – tháng 10. Trong tự nhiên, thông thường chỉ những cây lớn, chiều dài thân rễ >5cm mới thấy xuất hiện có hoa quả.
>>> Xem thêm: Khám phá vẻ đẹp, ý nghĩa và cách trồng hoa thụy hương
Giống thất diệp nhất chi hoa có tác dụng gì?
Cây thất diệp nhất chi hoa không chỉ có sự đặc biệt trong hình thái sinh trưởng mà còn có những giá trị lớn phục vụ đời sống. Trong đó, chủ yếu là công dụng y khoa và kinh tế:
Điều trị bệnh
Cây tảo hưu là thảo dược quý hiếm trong dân gian với giá trị y học rất cao. Các bộ phận trên cây có thể điều chế thành các vị thuốc tốt cho sức khỏe:
Trong y học cổ truyền
Trong Đông y, chi hoa đầu được biết tới là thảo dược quý hiếm với giá trị y học cao. Trong “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”, GS. Đỗ Tất Lợi có ghi rõ đây là loại hoa có vị đắng, hơi cay, tính hơi lạnh, có độc vào kinh can. Theo đó, công dụng chủ yếu là chỉ khái, xổ hạ, lợi tiểu, tiêu đờm, tiêu thũng, thanh nhiệt, giải độc.
Ngoài những công dụng kể trên, phần lá của cây còn có công dụng điều trị rắn cắn vô cùng hiệu quả. Trong dân gian đã áp dụng và chứng minh được hiệu quả.
- Ở Trung Quốc, vị thuốc của cây nhất chi hoa được chế biến từ thân rễ nhiều loại cây thuộc chi Paris mọc tại các tỉnh miền Tây Nam Trung Quốc, được dùng chủ yếu làm thuốc chữa sốt, giải độc cũng như chữa ho.
- Ở Ấn Độ, Nepal, thân rễ bảy lá một hoa có thể trị giun sán bằng cách uống bột thân rễ mỗi lần khoảng 1 thìa cafe, mỗi ngày 1 lần trong 2 ngày. Để trị tình trạng mụn nhọt, mụn độc thì hàng ngày bôi bột nhão từ thân rễ cây hoa đều đặn sẽ khắc phục được vấn đề này.
Trong y học hiện đại
Theo các nghiên cứu trong y học hiện đại, tảo hưu có chứa thành phần: Glucozit, tính chất saponin với công dụng diệt khuẩn, kháng viêm mạnh, ức chế virus, an thần, chống ho,… Đặc biệt có công dụng ức chế tế bào ung thư phổi, dạ dày, kéo dài được tuổi thọ cho người mắc bệnh.
- Tác dụng điều trị bệnh ung thư: Tất cả các thành phần của cây hoa có tác dụng cô lập tế bào ung thư, đào thải tế bào chết, ngăn chặn sự phát triển khối u, ức chế tế bào ung thư phổi, dạ dày, kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Chiết xuất từ cây thường được áp dụng cho người mắc ung thư giai đoạn cuối, tiền ung thư.
- Ức chế tổn thương dạ dày: Chiết xuất methanolic từ thân rễ của cây có khả năng ức chế tổn thương do ethanol, indomethacin tại dạ dày gây ra.
- ĐIều trị tiểu đường, ổn định được đường huyết: Dùng chi hoa đầu có thể làm chậm quá trình hoại tử của tế bào. Qua đó, ổn định được đường huyết, thường được dùng cho người bệnh mắc tiểu đường cấp độ nặng.
- Chống viêm kháng khuẩn cũng như tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
- Trị ho, hen suyễn: Tảo hưu có thể diệt khuẩn, kháng viêm mạch, ức chế virus, tăng chức năng tuyến thượng thận, an thần, trấn tĩnh, chống ho. Cây hoa rất phù hợp với những người mắc hen suyễn, ho hen kéo dài.
Giá trị kinh tế
Nhất chi hoa vốn là cây thuốc quý đã được đưa vào sách đỏ Việt Nam, cùng với những giá trị dược liệu quý nên cây tảo hưu có giá trị rất cao. Chính vì thế, loại cây trồng này được kỳ vọng sẽ mang tới lợi ích kinh tế lớn cho người trồng (mỗi hecta thu hoạch có thể cho thu nhập lên tới hàng tỷ đồng).
So với những cây hoa khác, thất diệp nhất chi hoa luôn có đầu ra ổn định. Đặc biệt, với những cây trồng càng lâu năm thì càng có giá trị lớn. Bởi vậy, phát triển vùng trồng hoa sẽ góp phần rất lớn trong việc cung cấp nguyên liệu sản xuất dược phẩm, phục vụ chăm sóc sức khỏe tối ưu cho người dân trong nước, hướng tới mục đích xuất khẩu. Đây cũng chính là cách tốt nhất nhằm giải quyết việc làm, tạo được nguồn thu nhập ổn định hơn cho người dân.
>>> Có thể bạn muốn biết: Công dụng trên cả tuyệt vời của hoa nhài ai cũng nên biết
Cách sử dụng cây nhất chi hoa
Cách thức sử dụng cây tảo hưu rất đa dạng. Mỗi phương thức đều đảm bảo phát huy được trọn vẹn những giá trị y khoa của cây hoa đối với sức khỏe:
Sắc nước
Đối với cây nhất chi hoa, các bạn có thể lấy về, làm sạch và sắc nước uống hàng ngày. Mỗi ngày có thể dùng khoảng từ 10 – 12g sắc cùng 500ml nước để uống.
Pha bột
Cây hoa khi phơi khô có thể nghiền tán dưới dạng bột pha cùng với nước ấm uống hàng ngày. Để tăng thêm hương vị, các bạn có thể kết hợp pha cùng với mật ong rừng để có được một loại nước uống vừa thơm ngon vừa có hiệu quả điều trị bệnh.
Ngâm rượu cây thất diệp nhất chi hoa
Ngoài cách sắc nước uống chữa bệnh, các bạn cũng có thể sử dụng phần củ cây thuốc quý ngâm cùng với rượu, tăng sức đề kháng, nâng cao sức khỏe và ăn uống ngon miệng hơn.
Nếu muốn ngâm rượu thì nên chọn củ thất diệp nhất chi hoa càng có nhiều đốt ngấn (củ lâu năm) càng giàu dưỡng chất. Sau khi rửa sạch củ thì để ráo, xếp vào bình thủy tinh sạch, có nắp đậy, đổ rượu nếp + rượu gạo vào.
Tỷ lệ đảm bảo 1kg củ tươi cho 2l rượu, 1kg củ khô cho 4l rượu. Ngâm củ trong rượu khoảng 1 – 2 tháng có thể sử dụng uống được.
Bôi ngoài da
Đối với những vết thương, vị trí sưng đau do côn trùng đốt, vết thương bị rắn cắn các bạn có thể sơ cứu ngay bằng cách đắp trực tiếp lá, hoa nhất chi hoa tại đúng khu vực đó. Chỉ sau thời gian ngắn có thể loại bỏ được tổn thương, giảm độc tính vào cơ thể.
>>> Có thể bạn muốn biết: Các loại hoa lạc tiên và công dụng “thần dược” với sức khỏe
Cách thức trồng thất diệp nhất chi hoa
Phương thức trồng cây tảo hưu không quá khó đối với mỗi người. Các bạn chỉ cần tiến hành theo đúng các bước cụ thể như sau:
Chuẩn bị
Trước khi trồng các bạn cần thực hiện các bước chuẩn bị luống để trồng và xử lý các hạt giống:
Luống trồng cây
Luống được lựa chọn để trồng cây nhất chi hoa phải ở vùng đất cao, có khả năng thoát nước tốt. Đất trồng phải giàu hữu cơ, cày với độ sâu khoảng 15cm. Có thể tiến hành các bước san lấp mặt bằng bằng cách thủ công.
Chiều rộng của luống khoảng 1,2m, xẻ rãnh rộng khoảng 30cm, 25cm để cho mương chảy, giúp hệ thống thoát nước tốt hơn.
Hạt giống
Đối với hạt giống chú ý chọn hạt giống đầy đặn, chín, không mắc bệnh hay nấm mốc. Không chọn loại hạt tái sử dụng hay những hạt hư hỏng. Xử lý hạt giống thất diệp nhất chi hoa bằng cách thức sấy khô hay phơi khô trong không khí. Có các cách thức xử lý hạt giống như sau:
- Cách 1: Làm sạch hạt. Rửa sạch, ngâm hạt trong khoảng 1h. Sau đó, vùi hạt bên trong cát ẩm khoảng 2 tháng. Đặt hạt trong khu vực có nhiệt độ khoảng 18 – 20 độ C trong khoảng 3 tháng. Tiếp tục ủ trong 20 – 22 độ C trong khoảng 1,5 tháng sau đó.
- Cách 2: Gieo hạt bên trong cát ẩm, trộn cùng với hạt giống, cát theo đúng tỷ lệ 1:05. Bổ sung khoảng 1% carbendazim WP so với trọng lượng của hạt. Tiếp đó, cho vào ủ ở nhiệt độ phù hợp 18 – 22 độ C. Sau khoảng 15 ngày, cần chú ý kiểm tra thường xuyên giúp giữ cho độ ẩm của cát khoảng 30 – 40%. Vào khoảng tháng 4, có thể tiến hành gieo hạt giống nảy mầm khi rễ còn nhỏ.
- Cách 3: Gieo hạt trực tiếp vào đất sau khi vừa chọn lựa.
Xử lý đất
Sau khi đã chuẩn bị, chọn giống xong người trồng cần tiến hành các bước xử lý đất trước khi gieo hạt. Mục đích chính của cách thức đó là tiêu diệt được mầm bệnh, tạo điều kiện tốt nhất cho cây phát triển.
Trước khi thực hiện gieo mỗi mẫu với 50% carbendazim WP 3 – 4kg, rắc trong Qimian hỗn hợp đất tốt. Sau đó, lần lượt bốn lần cào nông, nhặt sạch cỏ dại trên thành luống để thoát nước khi cần thiết.
Thực hiện trồng
Khi đã chuẩn bị đầy đủ, xử lý đất chuẩn kỹ thuật các bạn sẽ tiến hành các bước gieo hạt trồng cây thất diệp nhất chi hoa.
Gieo hạt
- Bước 1: Cho hạt đã xử lý gieo vào đất khoảng cách 5x5cm trên bề mặt vừa làm luống.
- Bước 2: Sau khi đã gieo hạt dày gồm 1,5 – 2cm thì phủ lớp rơm, rạ lên trên.
- Bước 3: Tưới nước trên bề mặt luống để giữ ẩm cho cây.
Làm giàn tạo bóng râm
Cây nhất chi hoa là giống hoa ưa bóng râm. Vì thế, cần chú trọng tới việc làm giàn tạo bóng râm cho cây. Các bạn có thể sử dụng lưới đen che chắn, trồng dưới tán cây khác, làm mái che,… để tránh ánh nắng gay gắt ảnh hưởng tới sự phát triển của cây.
>>> Mời đọc: Quốc hoa Hồng Kông hoa dương tử kinh và công dụng đặc biệt
Cách chăm sóc cây nhất chi hoa
Sau khi gieo trồng, các bạn cần chú ý tới chế độ chăm sóc sao cho hợp lý để cây có thể phát triển một cách tốt nhất:
Tưới nước
Tạo máng thoát nước trên đất để thoát nước vào mùa mưa, tưới nước nhiều vào mùa hè. Tuy nhiên, thời điểm trước và sau khi nảy mầm thì không nên tưới quá nhiều nước sẽ gây tình trạng thối mầm.
Bón phân
Thực hiện bón phân mỗi năm 2 lần vào mùa đông, mùa xuân.
- Mùa đông thời điểm thích hợp nhất là vào cuối tháng 10. Các bạn nên bón phân kali, khoảng 20 – 30kg mỗi mẫu.
- Mùa xuân sau khi cây con mọc thì bón kali sulfat, mỗi mẫu khoảng từ 20 – 30kg.
Khi chuẩn bị thu hoạch thì nên bỏ toàn bộ lá già, chỉ giữ lá đài có thể thực hiện quang hợp để nhằm đảm bảo được việc chuyển giao chất hữu cơ cho các gốc.
Làm cỏ
Rễ mới nảy mầm vào thời điểm mùa thu, mùa đông. Thông thường, khoảng tháng 9 – 10 cây giống sẽ phát triển thân ngầm. Lúc này chỉ cần tiến hành cuốc nhẹ, không quá sâu tránh tổn thương tới thân ngầm.
Khi làm cỏ thì kết hợp làm đất mới, bón phân vụ đông. Đầu xuân khi cây mọc thì làm sạch cỏ dại. Qua đó, tránh làm tổn thương tới thân ngầm, không làm ảnh hưởng tới sự phát triển của cây.
Phòng sâu bệnh
Trong quá trình chăm sóc cây hoa cần lưu ý xử lý sâu bệnh kịp thời. Một số những vấn đề thường gặp ở cây hoa đó là:
Thối rễ
Tình trạng thối rễ dưới lòng đất cần được khắc phục kịp thời. Tiến hành ngâm carbendazim trước khi thực hiện cấy 1 – 2h. Chú ý làm cống rãnh một cách cẩn thận. Nếu như phát hiện mầm bệnh thì dùng carbendazim, tưới nước vôi để có thể giảm thiểu được tình trạng thiệt hại.
Cháy lá
Nếu mắc bệnh cháy lá sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới phần lá cây, thân và thân ngầm gây ra tình trạng xói mòn gốc bên dưới lòng đất. Khi phát hiện cháy lá nên thoát nước kịp thời và làm đất, phun Bordeaux hỗn hợp.
Sâu bệnh
Đối với tình trạng sâu bệnh thì sử dụng Trichlorfon trộn da cá thơm/cám lúa mì 8 – 10kg rắc xung quanh để làm bẫy giết sâu bọ.
>>> Xem thêm: “Nữ hoàng băng giá” hoa xuyên tuyết và những công dụng thần kỳ
Giá thất diệp nhất chi hoa
Giá thành nhất chi hoa khá cao, được ví đắt hơn cả nhân sâm Hàn Quốc, nấm linh chi. Trên thị trường, 1kg cây bảy lá một hoa khô có giá từ 3 – 6 triệu đồng. Đối với cây giống thì mức giá sẽ phụ thuộc vào vườn ươm, thời điểm, kích thước cây,…
Để mua được cây giống, hạt giống chuẩn các bạn có thể tham khảo thêm tại Mua Bán Trồng Hoa Đà Lạt ❤️ để có thêm các thông tin về địa chỉ cung cấp giống hoa chất lượng, uy tín cũng như cách thức trồng chuẩn kỹ thuật.
Hình ảnh của cây thất diệp nhất chi hoa
Dưới đây là một số những hình ảnh đẹp về cây nhất chi hoa đã được Hoàng Yến Group tổng hợp lại. Các bạn có thể chiêm ngưỡng loài hoa đặc biệt này nhé!
Thất diệp nhất chi hoa không chỉ là hoa trang trí mà còn là một dược liệu quý được nhiều người tìm kiếm. Những thông tin được Hoàng Yến Group tổng hợp trên đây hy vọng sẽ giúp các bạn hiểu rõ được công dụng cũng như cách thức trồng, cách sử dụng cây dược liệu này sao cho hiệu quả nhất.
Câu hỏi về cây thất diệp nhất chi hoa
Dưới đây là một số câu hỏi liên quan tới cây nhất chi hoa. Các bạn có thể tìm hiểu và tham khảo để sử dụng hiệu quả:
Ngâm rượu nhất chi hoa có lá được không?
Có. Ngoài ngâm với củ, rễ thì các bạn cũng có thể ngâm cùng với lá. Tuy nhiên, khi uống sẽ cảm giác hơi ngứa. Vì thế, các bạn nên cân nhắc để quyết định trước khi ngâm rượu.
Đối tượng nào nên dùng cây nhất chi hoa?
- Người dùng nên sử dụng cây nhất chi hoa là:
- Bệnh nhân mắc ung thư trong giai đoạn nguy kịch.
- Bệnh nhân tiền ung thư.
- Bệnh nhân đang mắc tiểu đường ở cấp độ nặng.
- Hỗ trợ người già yếu, sau điều trị bệnh, người mới ốm dậy.
Vân Nguyễn 20/02/2024
